استفاده سیگار الکترونیک در دوران بارداری
در میان انواع گزینه های سیگار الکترونیکی موجود در بازار، سیگار آیکاس به جای سوختن تنباکو، آن را به طور دقیق گرم کرده و نیکوتین موجود در آن را به بخار تبدیل می کند، این امر باعث شده است که این نوع دستگاه ها به گزینه کم خطر در بازار برای افراد تبدیل شود. از آنجا که در آیکاس احتراق وجود ندارد، ترکیباتی مانند مونواکسید کربن، قطران، بنزن و فرمالدهید که در دود سیگار یافت می شوند، در بخار IQOS به مقدار بسیار کمتری وجود دارند. در مقابل آن ویپ به دلیل وجود نیکوتین در ترکیبات آن، به یکی از گزینه های پرخطر در میان انواع برندهای سیگار الکترونیکی موجود در بازار تبدیل شده است. یکی از سوالات رایجی که ممکن است برای برخی از افراد در زمان استفاده از سیگارهای الکترونیکی پیش آید، این موضوع می باشد که آیا امکان استفاده از سیگار در دوران بارداری وجود دارد یا خیر؟ در این مقاله به بررسی علمی و دقیق تاثیرات استفاده از سیگار الکترونیکی در دوران بارداری می پردازیم و توضیح خواهیم داد که چرا ترک کامل این نوع محصولات در دوران حاملگی، یک ضرورت جدی برای سلامت جنین است.
عوارض مصرف ویپ در دوران بارداری
در سال های اخیر بسیاری از افراد تصور کرده اند که برخی از برندهای سیگارهای الکترونیکی از جمله ویپ ها جایگزین بی خطرتری برای سیگارهای سنتی هستند. این باور به ویژه در میان زنان باردار گسترش یافته و باعث شده تا عده ای از آن ها تصور کنند که استفاده از ویپ در دوران بارداری مشکلی ایجاد نمی کند. اما واقعیت این است که این دستگاه ها نیز حاوی مواد شیمیایی و نیکوتین هستند و می توانند آسیب های جبران ناپذیری به سلامت جنین وارد کنند. بسیاری از زنان باردار به اشتباه گمان می کنند چون ویپ دود ندارد و فقط بخار تولید می کند، بنابراین برای جنین مضر نیست، اما باید توجه داشت که بخار حاصل از ویپ نیز حاوی ذرات سمی، فلزات سنگین و مواد سرطان زا است. همچنین برخی از ویپ ها حتی در صورت برچسب بدون نیکوتین، باز هم مقادیر کمی از این ماده را در خود دارند. استفاده از این محصولات در دوران بارداری، ممکن است به جای کمک به ترک سیگار، تنها به شکل دیگری از وابستگی و انتقال مواد مضر به جنین منجر شود. متاسفانه تبلیغات نادرست در شبکه های اجتماعی و نبود آگاهی صحیح، باعث شده بسیاری از مادران باردار در معرض خطر قرار بگیرند.
در ادامه درباره دلایل عدم استفاده سیگار الکترونیک در دوران بارداری بیشتر توضیح می دهیم:
1-اثرات نیکوتین بر رشد مغز و اندام های حیاتی جنین
نیکوتین ماده ای است که مستقیماً می تواند رشد طبیعی مغز جنین را مختل کند. وقتی یک زن باردار از سیگار الکترونیکی استفاده می کند، نیکوتین موجود در آن از طریق جفت وارد جریان خون جنین می شود. این موضوع می تواند به آسیب های جدی در نواحی مهم مغز جنین، از جمله نواحی مربوط به حافظه، تمرکز و یادگیری منجر شود. علاوه بر مغز، دیگر اندام های حیاتی مانند ریه، قلب و کلیه ها نیز تحت تاثیر نیکوتین قرار می گیرند. تحقیقات نشان داده اند که نوزادانی که در دوران جنینی در معرض نیکوتین بوده اند، در آینده بیشتر دچار مشکلات تنفسی، تپش قلب، ضعف سیستم ایمنی و حتی اختلالات رفتاری می شوند. یکی از خطرات دیگر نیکوتین، تاثیر آن بر رشد طبیعی ریه هاست. نوزادانی که در دوران جنینی در معرض بخار سیگار الکترونیکی ویپ بوده اند، ممکن است پس از تولد دچار مشکلات تنفسی مانند آسم یا عفونت های مکرر ریه شوند. همچنین، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد مواجهه جنین با نیکوتین می تواند بر نحوه رشد سلول های عصبی اثر بگذارد و حتی احتمال بروز بیماری های عصبی در آینده را افزایش دهد. نکته مهم تر این است که اثرات نیکوتین تنها به زمان بارداری محدود نمی شود، بلکه پیامدهای آن ممکن است تا پایان عمر با کودک باقی بماند. بنابراین استفاده از هر نوع محصول حاوی نیکوتین، از جمله سیگارهای الکترونیکی برند ویپ، می تواند تبعات بلندمدتی برای کودک در پی داشته باشد که قابل جبران نیست.
برخی از برندهای سیگارهای الکترونیکی از جمله دستگاه آیکوس به دلیل عدم استفاده مستقیم از نیکوتین در ترکیبات خود، به عنوان یک جایگزین سالم در میان افراد شناخته می شود. این نوع دستگاه ها به جای سوزاندن تنباکو، آن را گرم می کنند، این امر باعث می شود تا دود سمی در مقایسه با سایر برندهای دیگر تولید کنند. با وجود مزایای بیشمار استفاده از انواع مدل های دستگاه IQOS از جمله سیگار آیکاس ایلوما، بهتر است این نوع دستگاه ها را در دوران بارداری استفاده نکنید.
2-مواد شیمیایی پنهان در ویپ ها و تاثیرات احتمالی آن ها بر جنین
سیگارهای الکترونیکی برای تولید بخار، از مواد شیمیایی خاصی مانند پروپیلن گلیکول و گلیسیرین گیاهی استفاده می کنند. این ترکیبات در دمای بالا به بخار تبدیل می شوند و همراه با نیکوتین و طعم دهنده ها استنشاق می شوند. اما همین مواد، در هنگام حرارت دیدن، می توانند ترکیبات سمی مانند فرمالدئید تولید کنند، ماده ای که به عنوان یکی از عوامل شناخته شده سرطان زا طبقه بندی شده است. علاوه بر آن، طعم دهنده های مورد استفاده در ویپ ها نیز ترکیباتی شیمیایی هستند که برای استنشاق طراحی نشده اند و ممکن است باعث بروز مشکلات ریوی، تحریکات تنفسی و حتی واکنش های آلرژیک در مادر شوند. وقتی این مواد وارد جریان خون مادر باردار می شوند، ممکن است از طریق جفت به جنین منتقل شده و بر رشد طبیعی اندام های او تاثیر منفی بگذارند. تحقیقات اخیر نشان داده اند که برخی از فلزات سنگین مانند نیکل و قلع، که از سیم های حرارتی داخل ویپ ها جدا می شوند، می توانند وارد بخار شوند و در صورت استفاده مکرر به بدن منتقل گردند. این فلزات نیز خطرات قابل توجهی برای رشد سیستم عصبی جنین به همراه دارند. همچنین، استفاده مکرر از ویپ در بارداری ممکن است باعث بروز التهاب در بدن مادر شود، که این التهاب نیز به طور غیرمستقیم بر رشد جنین تاثیر منفی می گذارد.
اعتیادآوری سیگار الکترونیکی و خطرات وابستگی در دوران بارداری
یکی از بزرگ ترین خطرات استفاده سیگار الکترونیک در دوران بارداری، وابستگی به نیکوتین است. نیکوتین ماده ای است که حتی در مقادیر کم می تواند باعث وابستگی شدید شود. بسیاری از ویپ ها دارای نیکوتین با دوز بالا هستند و استفاده از آن ها می تواند به وابستگی شدیدتر از سیگار سنتی منجر شود. زنان بارداری که برای کاهش اضطراب یا مقابله با ترک سیگار به ویپ روی می آورند، ممکن است بدون آن که متوجه باشند، درگیر مصرف روزانه و مداوم شوند. این وابستگی باعث می شود بدن مادر به نیکوتین عادت کند و در صورت قطع ناگهانی، علائم ترک مانند بی قراری، تحریک پذیری و اضطراب ظاهر شود. این وضعیت نه تنها برای سلامت مادر مضر است، بلکه می تواند منجر به افزایش هورمون های استرس در بدن او شود، که این هورمون ها نیز از طریق جفت به جنین منتقل می شوند و روی رشد او اثر منفی می گذارند. علاوه بر این، برخی از مادران ممکن است به اشتباه تصور کنند که اگر از ویپ های بدون نیکوتین استفاده کنند، دیگر خطری آن ها را تهدید نمی کند. اما تحقیقات نشان داده اند که حتی برخی ویپ های بدون نیکوتین نیز دارای مقادیر کمی از آن هستند که می تواند به مرور زمان باعث اعتیاد شود. وابستگی به نیکوتین، در دوران بارداری یک زنگ خطر جدی است، چرا که ممکن است منجر به استفاده مستمر و پرخطر از محصولات دخانی شود و ترک این عادت را برای مادر سخت تر کند. بهترین اقدام، ترک کامل هر نوع ماده دخانی در دوران بارداری است و در صورت نیاز، مشاوره با پزشک متخصص و استفاده از روش های ایمن برای ترک توصیه می شود.
توصیههای نهایی برای زنان باردار درباره مصرف سیگارهای الکترونیکی
دوران بارداری یکی از مهم ترین و حساس ترین مراحل زندگی هر زن است. در این دوران، کوچک ترین رفتارهای مادر می تواند تاثیر عمیقی بر سلامت جسمی و روانی نوزاد آینده اش داشته باشد. استفاده سیگار الکترونیک در دوران بارداری نه تنها به سلامتی خود مادر آسیب می زند، بلکه مستقیماً سلامت جنینی را تهدید می کند که هیچ قدرت دفاعی ندارد. با توجه به مطالعات متعدد در زمینه مضرات نیکوتین و مواد شیمیایی موجود در ویپ ها، توصیه می شود که زنان باردار از هرگونه مصرف سیگار، چه سنتی و چه الکترونیکی، اجتناب کنند. اگر ترک این عادت دشوار است، باید از متخصصان سلامت، مشاوران ترک دخانیات یا پزشکان زنان و زایمان کمک گرفت. برنامه های حمایتی، مشاوره های روانی و استفاده از روش های علمی و بی خطر برای ترک می تواند کمک شایانی به زنان باردار بکند. همچنین مهم است که اطرافیان و خانواده نیز از مادر حمایت کرده و فضایی سالم و آرام برای او فراهم کنند.